Leestijd: 6 minuten
Het klinkt gemakkelijk: “Wil je emissieloos bouwen? Dan koop of huur je toch een elektrisch aangedreven machine.” Bij Boels weten we uit de dagelijkse praktijk, dat het zo niet werkt. Lang niet alle soorten en maten machines zijn al met elektromotoren beschikbaar. Moeten we in die situaties dan maar afzien van schoner werken? Natuurlijk niet! De emissieladder laat zien wat de mogelijkheden zijn.
Bovenaan de emissieladder staan machines met elektromotoren. Belangrijkste ‘brandstof’ is op dit moment de in accu’s opgeslagen elektriciteit. Waterstof is als emissieloze ‘brandstof’ sterk in opkomst voor het grotere elektrische materieel en het lange-afstand vervoer met trucks. Via een chemische reactie komt bij waterstof schone energie vrij in de vorm van elektriciteit waarmee de elektromotoren worden aangedreven. Zero emission bouwmaterieel stoot tijdens het gebruik geen CO2, stikstof (NOx) en fijnstof uit. Voorwaarde is wel dat de elektrische stroom van een ‘groene’ bron komt en bijvoorbeeld niet van een luchtvervuilende steenkolencentrale of een op vervuilende diesel draaiende generator.
Stijgende vraag naar Zero Emission machines
Op het gebied van elektrificatie van machines gaat het razendsnel bij Boels. Er wordt doorlopend geïnvesteerd in materieel met elektromotoren. Bas voor den Dag, Manager Fleet Investments & Procurement: “Iedere maand breiden we onze vloot uit met machines die elektrisch worden aangedreven. Dat doen we omdat we geloven in de ontwikkeling van deze machines. Maar ook omdat we zien dat de vraag naar zero emission machines stijgt”.
Het assortiment aan zero emission machines van Boels is inmiddels één van de grootste van de Europese verhuurmarkt. Dan hebben we het niet alleen over ‘lichtere’ tuinmachines, maar ook over het ‘zwaardere’ bouwmaterieel, zoals graafmachines of 2,2 en 4,3 tons wielladers.
Accu niet langer het zwakke punt
Veel gehoord vooroordeel is, dat accu-aangedreven machines minder kracht zouden leveren. Bas voor den Dag heeft daar een duidelijk visie op: “Tegenwoordig worden krachtige accu’s geproduceerd, met een veel langere gebruiksduur dan de eerste generaties. Elektrisch aangedreven machines hoeven zeker niet in kracht onder te doen voor die met een dieselmotor. Treffend voorbeeld hiervan is onze elektrische graafmachine, die bij praktijktests erg goed uit de verf kwam.”
Waar voorheen de forse omvang en het flinke gewicht van de accu ervoor zorgdroeg dat het meeste kleinere bouwmaterieel daarvoor niet geschikt was, is dat vandaag-de-dag niet meer aan de orde. “De ontwikkeling van accu’s gaat snel, ze worden compacter, lichter en krachtiger. Waardoor we nu dus ook trilplaten en trilstampers op (verwisselbare) accu kunnen aanbieden.”
Ideaal om binnen te gebruiken
Bas noemt nog enkele andere voordelen van volledig elektrisch aangedreven machines: Ze zijn ideaal om binnen te gebruiken, bijvoorbeeld in een tunnel, parkeergarage, loods of werkplaats. Bovendien draaien ze niet stationair: motor uit is ook echt motor uit. En er is natuurlijk geen brandstoflogistiek op locatie nodig. Verder zijn de machines onderhoudsvriendelijk, met minder onderhoudstops en een betere continuïteit en de bijbehorende financiële voordelen bij de bedrijfsvoering. Tot slot noemt Bas nog een belangrijk voordeel voor de omgeving: “Werk je met een elektrische machine, dan merk je hoe stil zo’n machine is in vergelijking met een brandstofvariant. Door die geluidsarme eigenschap is onze zero emission verhuurvloot zeer geschikt om ’s nachts mee te werken of vlakbij scholen en in woonwijken.”
Voordelen elektromotoren
- Schoon
Elektromotoren dragen bij aan schoner milieu - Prestaties
Zijn in heel veel toepassingen vergelijkbaar met brandstofmotoren - Binnen gebruik
ZIjn ook binnen te gebruiken, bijv. in tunnels of parkeergarages - Geluidsarm
En daardoor zeer geschikt om ‘s nachts mee te werken of naast scholen en ziekenhuizen - Geen lekkages
Elektromotoren lekken niet - Minder onderhoud
Zijn onderhoudsvriendelijk. Dat betekent minder onderhoudstops - Niet stationair
Is een elektrische machine uit, dan is hij echt uit. Wat betekent dat deze machines minder draaiuren hebben (=minder onderhoud) - Geen brandstoflogistiek
Geen dure brandstoflogistiek op locatie nodig
Hybride machines
Niet voor alle soorten en maten bouwmaterieel is al een elektrische variant voorhanden. Met name bij de grotere machines zien we soms een tussenvorm: een combinatie van traditioneel en vernieuwend. “Ze rijden dan met behulp van een verbrandingsmotor, maar werken verder volledig elektrisch. Alleen voor het verplaatsen is brandstof nodig. Dergelijke hybrides zijn ideaal wanneer ze met name stationair worden gebruikt.”
Een ander vorm van hybride is wanneer de hoofdaandrijving nog een (kleine) brandstofmotor is die de accu’s bijlaadt waaruit de diverse elektromotoren worden gevoed. Die elektromotoren kunnen de wielen aandrijven of bijvoorbeeld bij graafmachines de hydrauliek voor de giekbewegingen. De kleinere dieselmotoren hebben alleen daardoor al veel minder uitstoot en zijn dubbel schoon wanneer ze voldoen aan de actuele Stage V uitstooteisen. Een andere versie van hybride machines is het omschakeltype. In dat geval kan de machinist of bestuurder kiezen of hij de dieselaandrijving gebruikt of dat hij de elektromotoren rechtstreeks laat voeden via een kabel die is verbonden aan het stroomnet. Bij auto’s kennen we dit principe onder de naam ’plug-in hybride’.
Bij min of meer stationair opgestelde grote machines zien we vaak, dat die een nagenoeg vaste kabelverbinding hebben. Deze hybride constructie ontstaat vaak uit economisch oogpunt. Het is geldverspilling om een goede dieselaangedreven machine weg te doen. Door hem op onderdelen elektrisch te maken kan hij schoner werken en nog jaren meegaan.
Waterstoftoevoeging
Een speciale hybride-versie is de dieselmotor met waterstoftoevoeging. Verschillende prototypes hebben hiervan de afgelopen jaren het licht gezien, maar de techniek blijkt vooralsnog niet het ‘beloofde land’. Bij Boels zijn dergelijke machines nog niet te huur. I“Dat komt vooral omdat de kosten nu nog te hoog zijn en de betrouwbaarheid te laag is omdat deze technologie nog in de ontwikkelingsfase zit. De waterstoftoevoeging heeft wel zeer veel potentie, maar dan met name voor de zwaardere machines.” Begrijpelijk “omdat er veel efficiëntie verloren gaat bij de omzetting van waterstof naar energie. Bij accumachines gebeurt die omzetting veel efficiënter. We volgen ontwikkelingen van waterstof op de voet en investeren op kleine schaal in prototypes om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van de technologie. Zo hebben we recent een aggregaat op waterstof aangeschaft om te testen. Dit voor de potentie van emissieloze energievoorziening op de bouwplaats zonder vaste stroomvoorziening.”
Stage V dieselmotoren
We noemden het zojuist al: Stage V, een wat mysterieuze benaming voor de Europese norm voor off-road-verkeer, waaronder (bouw)materieel en aggregaten vallen. Machines met Stage V dieselmotor zijn over het algemeen iets duurder in aanschaf en ze verbruiken iets meer brandstof. Daarnaast moet bij praktisch alle machines AdBlue worden toegevoegd om de uitstoot van stikstofoxide (NOx) omlaag te brengen. AdBlue is een mengsel van gedemineraliseerd water en ureum. Het wordt in de uitlaatgassen geïnjecteerd, waardoor het grootste deel NOx omgezet wordt in stikstof en waterdamp. Vooral aggregaten en compressoren verbruiken veel AdBlue.
Op de vraag of overstappen op Stage V echt nodig is, kunnen we in grote lijnen bevestigend antwoorden: als uitvloeisel van het Klimaatakkoord zullen opdrachtgevers bij aanbestedingen steeds vaker gaan eisen om machines met minder of geheel geen uitstoot in te zetten. Wanneer elektrisch nog een stap te ver is kan Stage V uitkomst bieden. Het assortiment Stage V machines van Boels is de afgelopen periode sterk gegroeid, zodat er voor een ieder wat wils is. Het antwoord op de vraag om Stage V dieselmotoren nog steeds vervuilend zijn is tweeledig. De uitstoot is namelijk sterk verminderd, maar nog altijd niet nul. Wel kan bij Stage V motoren dankzij synthetische brandstoffen zoals GTL de uitstoot tot een minimum worden beperkt.
Schonere brandstoffen
‘Brandstof van de toekomst’ noemen we ze graag: GTL oftewel Gas To Liquid. GTL is een vloeibare brandstof die wordt gemaakt van aardgas. Als synthetische diesel kan het probleemloos gewone diesel vervangen en daarmee een nog schonere werking van bijvoorbeeld Stage V motoren realiseren. Daarmee is de overstap op de nog zeer dure en soms niet eens beschikbare elektrische machines langer uit te stellen en kan toch worden voldoen aan strenge uitstooteisen.
Doordat tijdens de productie van GTL de onverzadigde koolwaterstoffen worden weggenomen bevatten ze allebei veel minder schadelijke stoffen.
Voordelen GTL
- Verbrandt schoner dan conventionele diesel en is daar probleemloos mee te mengen.
- Produceert minder uitstoot van roetdeeltjes, fijnstof en zwarte rook.
- Is biologisch afbreekbaar, geur- en kleurloos en vermindert het motorgeluid.
- GTL is probleemloos toe te passen in bestaande machines en vrachtwagens met nieuwe of zelfs wat oudere dieselmotoren.
- De schonere verbranding zorgt voor een efficiënter onderhoud aan motoren en filtersystemen, met als resultaat een langere levensduur.
